Szara pleśń truskawki – jak chronić plantacje

Szara pleśń, choroba wywoływana przez grzyb Botrytis cinerea, niszczy wyjątkowo szeroką gamę żywicieli – rośliny ozdobne, warzywa oraz owoce jagodowe, w tym zwłaszcza truskawki. Chociaż istnieje wiele kłopotliwych patogenów, to jednak Botrytis cinerea często powoduje najpoważniejsze straty w plonach. W przypadku uprawy truskawki grzyb atakuje kwiaty, owoce, rzadziej łodygi i liście.

Truskawka to bardzo smaczny i pożądany owoc, który pojawia się na rynku jako jeden z pierwszych owoców sezonowych, zawierająca wiele witamin (C, A, E, B) oraz makro i mikroelementy, takie jak fosfor, potas, wapń, żelazo, magnez, sód czy cynk.

Bardzo istotnym etapem w kompleksowej ochronie truskawki są zabiegi prewencyjne przeciw szarej pleśni.

Objawy choroby

Botrytis cinerea zimuje jako nieaktywna sclerotia lub jako grzybnia w resztkach roślinnych, takich jak martwe liście oraz w glebie. Wczesną wiosną grzybnia produkuje miliony mikroskopijnych zarodników. Wiatr rozprzestrzenia zarodniki, które następnie kiełkują na warstwie wilgoci.

Rozwojowi choroby sprzyjają temperatury pomiędzy 15-25⁰C oraz wysoka wilgotność (ponad 90%) związana z występowaniem rosy, mgły, deszczu. Połączenie tych warunków abiotycznych może spowodować porażenie ponad 50% plonu, a w skrajnych przypadkach nawet do 80%!

Bardzo podatne na patogen są kwiaty truskawki oraz dojrzewające zielone owoce. Zakażone pąki kwiatowe i kwiaty brunatnieją i obumierają. W warunkach wysokiej wilgotności, obumarłe organy pokrywają się charakterystycznym szarym nalotem pleśni. Najgroźniejsze objawy występują na owocach. Jeśli na roślinie pozostają nieusunięte zainfekowane owoce, efekty działania szarej pleśni rozprzestrzeniają się bardzo szybko. Owoce gniją, przy czym zgnilizna sięga głęboko w miąższ. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza gnijące owoce rozpadają się na rzadką masę i pokrywają kożuchem szarej pleśni. Przedłużająca się nadmierna wilgotność powoduje również porażenie rozłogów oraz liści, na których pojawiają się brunatne nekrotyczne plamy. Zarażone owoce stają się źródłem inokulum, powodując wtórne infekcje sąsiednich roślin.

Niechemiczne sposoby kontroli rozwoju szarej pleśni

W Polsce truskawki uprawia się tradycyjnie, około 95 proc. produkcji to uprawy w gruncie. W związku z tym istotnym elementem jest niechemiczna, proekologiczna ochrona przed zagrożeniem ze strony szarej pleśni, czyli pielęgnacja – walka z chwastami, ściółkowanie oraz usuwanie zeschniętych liści i rozłogów. Odchwaszczanie mechaniczne może być prowadzone ręcznie lub na młodych plantacjach przy pomocy pielników podczepianych do ciągnika. Ściółkowanie (w tym stosowanie agrotkaniny) sprawia, że chwasty w międzyrzędziach nie rosną tak intensywnie jak normalnie, a owoce nie brudzą się piaskiem lub glebą (gdzie może dodatkowo znajdować się grzybnia). Ma to znaczenie głównie tam, gdzie produkuje się owoce deserowe. Rozłogi, podobnie jak chwasty, stanowią konkurencję o pokarm i światło dla krzewów owocujących.

Stosowana jest również uprawa pod osłonami oraz dodatkowo na sztucznych podłożach. Nie tylko poprawia to ekonomikę produkcji truskawek, ale również minimalizuje narażenie na choroby, w tym szarą pleśń.

Kolejnymi sposobami są odwadnianie gleby oraz odpowiednie rozmieszczenie roślin, które ułatwia cyrkulację powietrza i bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Rzędy roślin w kierunku róży wiatrów sprzyjają szybszemu suszeniu, co przekłada się na gorsze warunki dla rozwoju pleśni. Należy również zwrócić uwagę na nadmierne nawożenie, zwłaszcza azotem, które powoduje silny wzrost i masę liści, co zakłóca cyrkulację powietrza.

Istotne jest regularne usuwanie chorych roślin i owoców (nawet tych, na których widać pierwsze oznaki zepsucia lub uszkodzenia), gdyż pomagają zmniejszyć dostępność inokulum zdolnego do wywoływania nowych zakażeń.

Ponieważ warunki klimatyczne różnią się między różnymi regionami, plantatorzy powinni zawsze konsultować się ze swoimi lokalnymi doradcami, w celu optymalizacji zabiegów pod kątem warunków pogodowych.

Stosowanie chemicznej, fungicydowej ochrony

Okres kwitnienia truskawki jest fazą, kiedy konieczne jest wykonanie zabiegów ograniczających rozwój szarej pleśni. Jednym z rozwiązań są produkty zawierające Tiuram, który w ofercie Synthos AGRO funkcjonuje w postaci formy WP (Sadoplon 75 WP). Dawka – 4 kg/ha. Środka nie powinno się stosować do ostatniego zabiegu, gdyż może powodować gorzknienie owoców.

Pierwszy zabieg środkiem należy wykonać na początku kwitnienia, kiedy jest rozwinięte 5-15 proc. kwiatów, kolejne zabiegi co 5-7 dni w zależności od przebiegu warunków pogodowych. Zwykle w sezonie istnieje konieczność wykonania 3-5 zabiegów na odmianach średnio podatnych na infekcje. W przypadku odmian wrażliwych, by nie pogorszyć jakości owoców, ilość zabiegów musi zostać zwiększona.

Skuteczność zabiegów w ochronie truskawek przed szarą pleśnią w dużej mierzy zależy od techniki wykonania zabiegu oraz sprzętu. Opryskiwanie plantacji truskawek powinno być bardzo staranne, należy zwracać uwagę, by stosowany środek ochrony roślin został bardzo dokładnie naniesiony na roślinę.

Stosując agrochemikalia należy pamiętać o kilku podstawowych aspektach, świadczących o odpowiedzialnym podejściu do chemicznych zabiegów w ochronie roślin:

- szczegółowe zapoznanie się z treścią etykiety w celu właściwego i optymalnego doboru dawki preparatu, doboru właściwego sprzętu do wykonywania zabiegu, doboru środków ochrony indywidualnej zapewniających bezpieczeństwo dla zdrowia,

- należy mieć pewność, że stosowany środek jest oryginalny i dopuszczony do obrotu na terenie Polski.

Odpowiedzialny producent fungicydów, jakim jest Synthos AGRO, ostrzega: ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje umieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na stosowne zwroty i symbole ostrzegawcze umieszczone na etykietach produktów.

Kamil Janus – Starszy Specjalista ds. Rejestracji Synthos AGRO