Sekatory i inne akcesoria używane do cięcia i formowania drzew

30 grudzień 2010

Sekatory są narzędziami służącymi do cięcia i formowania drzew.

Używane są zarówno przez właścicieli gospodarstw, jak i pracowników trudniących się cięciem, formowaniem drzew i krzewów. Drzewka i krzewy owocowe wymagają corocznego cięcia prześwietlającego i formującego. Sekatorami posługują się osoby o różnej budowie ciała, a tym samym dłoni. W pracach ogrodniczych coraz częściej uczestniczą kobiety, które są słabsze fizycznie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom różnych użytkowników, producenci tworzą takie narzędzia tnące, które są bardziej trwałe, a praca nimi lżejsza. Dlatego obecnie oferowane sekatory są ergonomiczne, uchwyty dopasowane do ręki, a ostrza do wykonywanej pracy. W ofercie są sekatory prawo- i leworęczne. Wyprofilowane rękojeści wykonane są z nierdzewnej stali, aluminium lub włókna szklanego. Rączki mogą być pokryte specjalną gąbką bądź gumą, która zapewnia większy komfort pracy.
Do cięcia cieńszych pędów używane są sekatory jednoręczne kowadełkowe i dwuostrzowe. Do przycinania grubszych gałęzi służą sekatory dwuręczne i sekatory teleskopowe. Sekatory elektryczne i pneumatyczne stanowią nowszą generację narzędzi tnących. Sekatory klasyczne zbudowane są z: głowicy tnącej (ostrza stalnicy, która może być prosta bądź wygięta) nakrętki, śruby centralnej, sprężyny, amortyzatora, rękojeści. Elementami sekatora kowadełkowego są: ostrze, kowadełko, śruby kowadełka, śruba ustalająca regulację uchwytu, łożyskowanie (stworzeń, tulejka, nakrętka), uchwyty.
W ofercie sklepów z narzędziami ogrodniczymi można spotkać sekatory firm: Bellota, Altuna, Proline, Bahco, Gardena, Planta, Felco, Bosch, Wolf-Garten, Fiskars, Lowe, Greenmill. Wich. Poszczególne modele sekatorów różnią się średnicą cięcia, masą własną, długością rękojeści, rozmiarem ostrza i oczywiście ceną. Na jakość cięcia duży wpływ ma ostrze (budowa i rodzaj materiału). Najlepsze ostrza są ze stali szlachetnej z pokrywą (osłoną) antyadhezyjną, która zwiększa odporność na ścieranie, zabezpiecza przed uszkodzeniami drzew. Cięcie powinno być tak wykonane, aby miejsce cięcia było gładkie, nieposzarpane. Kolejnym ważnym elementem przy wyborze sekatora jest jego planowane przeznaczenie. Do cięcia starszych drzew używa się przeważnie sekatorów dwuręcznych. Siła potrzebna do przycięcia gałązek jest dużo mniejsza w porównaniu z sekatorami jednoręcznymi.

Sekatory jednoręczne mają szerszą możliwość zastosowań, są częściej używane w pracach domowych i przy cięciu młodych drzewek. Małe sekatory jednoręczne są uniwersalnymi narzędziami. Służą do przycinania gałązek o średnicy do 20–25 mm . Przy cięciu grubszych gałęzi używa się sekatorów dwuręcznych, o średnicy cięcia do 45 mm . Sekatory teleskopowe pozwalają na wydłużenie ramion sekatora bez odrywania rąk. W sekatorach jednoręcznych bywa montowana obrotowa rękojeść, która porusza się z palcami przy każdym użyciu, redukując w ten sposób wysiłek. Profesjonalne narzędzia tnące wyposażone są w pojedyncze, bądź podwójne odbojniki które redukują wstrząsy przy cięciu.

Innymi sekatorami są sekatory pneumatyczne. Wykonane są one z tworzywa sztucznego, mają część tnącą – ostrze i przeciwostrze. Tego typu narzędzia wymagają połączenia z instalacją sprężonego powietrza, posiadają one zabezpieczające systemy bezpieczeństwa. Pewnej ostrożności wymaga poruszanie się wśród przewodów doprowadzających sprężone powietrze, może dlatego te sekatory są mniej popularne niż sekatory jednoręczne i dwuręczne, pomimo iż praca tymi sekatorami jest lżejsza.
Innowacyjne i niestety najdroższe są sekatory elektryczne, które mają coraz więcej zwolenników. Ułatwiają one pracę, umożliwiając cięcie za pomocą przycisku.

Sekatory elektryczne, wyposażone są w dwukomponentową rękojeść, spust bezpieczeństwa, spust tnący, prostą wąską głowicę tnącą, nosidełko z szelkami, baterię, podłączenia i panel sterujący (pokazujący m.in. poziom naładowania baterii). Posługując się sekatorami, zawsze należy przestrzegać przepisów bhp, szczególnie jeśli używamy sekatorów pneumatycznych i elektrycznych. Te ostatnie wymagają dłuższego okresu czasu, aby nauczyć się sprawnie nimi pracować.

Nowoczesne sekatory mają swoje wyróżniki, np. firma Fiskars proponuje uniwersalne teleskopowe sekatory typu Żyrafa na wysięgniku, które umożliwiają cięcie trudno dostępnych gałęzi, obracane ostrza pomagają wykonać precyzyjne cięcie. Firma Bahco ma w swojej ofercie sekatory jednoręczne, których rękojeści wykonane są z włókna szklanego, które jest lżejsze niż aluminium, a mocniejsze od stali. Ostrza pokrywane są xylanem w celu zwiększenia trwałości sekatora. Firma Gardena proponuje sekatory, które są bardzo lekkie, ostrze pokryte jest powłoką antyadhezyjną, która zapewnia czyste cięcie. Firma Felco ma w swojej ofercie przedłużacze do sekatorów pneumatycznych i przenośnych sekatorów elektrycznych. Wysięgniki pozwalają dotrzeć użytkownikowi do niedostępnych gałęzi bez użycia drabiny.
Dodatkowy osprzęt do sekatorów, który firmy proponują, umożliwia bezpieczną pracę. Są to różnego kroju rękawice (wykonane z różnych materiałów), pasy do narzędzi z kieszeniami na narzędzia, kabury na sekator bądź osełkę, fartuchy ogrodowe, torby ogrodowe.

Aby żywotność sekatorów była długa, należy o nie odpowiednio dbać. Przed i w trakcie cięcia należy je ostrzyć specjalnie do tego celu przeznaczonymi ostrzałkami i gładzikami. W żadnym wypadku nie należy wykonywać tej czynnościami ostrzałkami mechanicznymi. Obsługa w czasie i po pracy polega na oczyszczaniu sekatorów z zabrudzeń, a następnie smarowaniu specjalnym preparatem (a przynajmniej rzadkim olejem), który można nabyć w tych samych sklepach, gdzie kupujemy sekatory. W czasie pracy należy tak regulować docisk ostrza i przeciwostrza, aby te elementy przesuwały się w stosunku do siebie z pewnym oporem, ale swobodnie, aby się nie tępiły. Zbyt duży luz pomiędzy elementami, a także „przeginanie” sekatora w czasie pracy może spowodować stępienie, lub nawet wyłamanie ostrza lub przeciwostrza. Sekatory powinny być przechowywane na wąskich długich stołach, bądź w regałach narzędziowych o wytrzymałej konstrukcji. Innym rozwiązaniem jest zamontowanie w pomieszczeniach gospodarczych układu haczyków i wieszaków.

Materiały informacyjne: Felco, Gardena, Bahco, Lowe, Fiskars „ Mniej wysiłku. Piękny ogród „katalog na 2010 rok, Katalog narzędzi rolniczych i ogrodniczych - Bellota.

Autorka: mgr inż. Ewa Mianowska