Jak nie wpaść podczas kontroli?

Pod wczorajszym artykułem o nowych kontrolach w gospodarstwach od 2025: Czekają nas nowe kontrole pojawiła się w komentarzach wątpliwość, co do powierzania pracownikom cięcia sadu na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach. Dobrze, że taka wątpliwość się pojawiła, zachęcam Szanownych Czytelników do przeczytania tej ustawy i zastanowienia się jakie naprawdę zadania można zlecić pracownikom na jej podstawie.

To właśnie te drobne niuanse będą najbardziej interesowały PIP w przypadku kontroli. Nas też one będą interesowały, bo ewentualna wpadka, czyli zlecenie pracy na niewłaściwym typie umowy, może skutkować poważnymi kosztami, tzn.: PIP stwierdzi, że powinna być to umowa o pracę albo zlecenie i będziemy mieli obowiązek zapłaty składek ZUS wstecz. Można wpaść w poważne tarapaty, bo składki ZUS to już ponad 1700 zł/mc/pracownik. Co może robić nasz pracownik na umowie o pomocy przy zbiorach i czy może obcinać sad? Zerknijmy do treści ustawy, tam w art. 91A, pkt 2 mamy enumeratywnie wyliczony katalog prac:

• zbieranie chmielu, tytoniu, owoców, warzyw, ziół i roślin zielarskich;
• usuwanie zbędnych części roślin;
• klasyfikowanie i sortowanie zebranych chmielu, tytoniu, owoców, warzyw, ziół i roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu ich przygotowanie do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów;

Czyli mamy 3 rodzaje prac i nic więcej. Katalog jest enumeratywnie wyliczony i zamknięty. Czy obcinanie zimowe sadu mieści się w którejś z tych grup? No w pierwszej na pewno nie, tutaj jest tylko zbiór a cięcie to jednak nie zbiór. W trzeciej też nie, bo dotyczy pracy z zebranym już plonem a drzewa w sadzie plonem nie są, są nim jabłka. Może więc w punkcie drugim możemy umieścić obcinanie sadu? Brzmi on dość enigmatycznie, bo czym jest "usuwanie zbędnych części roślin"? Drzewa owocowe są roślinami, to fakt, faktem też jest, że mamy usuwać z nich zbędne części, czyli niechciane pędy. Ten tok rozumowania jest jednak całkowicie błędny. Ustawa jest tu dość enigmatyczna, ale tak to już z ustawami jest. Gdy mamy problem z interpretacją, to należy sięgnąć do uzasadnienia ustawy, gdzie projektodawca opisuje dlaczego chce takie a nie inne przepisy i jaki jest ich cel. Sięgamy więc po uzasadnienie tej ustawy i tam mamy dokładnie opisane co ustawodawca rozumie przez to enigmatyczne "usuwanie zbędnych części roślin". Otóż jest tam zapis, że "podczas zbiorów np.: kapusty i kalafiorów usuwa się zbędne części roślin, tj.: korzeń i warstwę zewnętrznych liści". Mamy więc wyraźne wskazanie, że mowa jest o pracy z plonem już zebranym. Absolutnie nie można tego rozciągać na prace wykonywane przy roślinach głównych w sadzie czy na plantacji. Wcześniej też mamy wyraźne sformułowanie, które przytoczę w całości "umowa o pomocy przy zbiorach będzie stosowane w przypadku pracy świadczonej przy zbiorach, która obejmuje czynności bezpośrednio związane ze zbiorem owoców i warzyw, jak i późniejszym ich sortowaniem i przygotowaniem do sprzedaży (pogrubienie – autor)". Nie można przeprowadzić takiego wnioskowania logicznego, które dowiodłoby, że cięcie zimowe drzew jabłoni jest bezpośrednio związane ze zbiorem, no nie da się i tyle. Dokładnie do takich samych wniosków dotarł Damian Puślecki w "Przeglądzie Prawa Rolnego", w numerze 2 z 2018 roku, a więc tuż po wprowadzeniu tej nowej formy zatrudnienia. Piszę on tak "Wskazana wyżej definicja (pomocy przy zbiorach – przyp. autor) nie jest syntetyczna i zawęża zakres czynności pomocnika tylko do niektórych czynności wykonywanych w działalności rolniczej. Ustawodawca ograniczył rolę pomocnika rolnika tylko do zbioru plonów (pogrubienie – autor), a ściślej do enumeratywnie wskazanych w ustawie czynności". 

Naprawdę zachęcam Szanownych Czytelników do zapoznania się z samą ustawą, jej uzasadnieniem oraz analizami prawnymi, powszechnie dostępnymi w internecie, bo PIP tylko czyha na takie okazje. Dodam jeszcze, że w umowie należy konkretnie wskazać jaką pracę będzie nasz pomocnik wykonywał. Tutaj musimy być szalenie precyzyjni i lepiej napisać mniej niż więcej. Nie, na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach nie można powierzyć pracownikom obcinania sadu.