Holenderski rynek jabłek

Związek Sadowników RP / polskiesadownictwo.pl 19 kwiecień 2022

Według danych Eurostat, holenderska uprawa jabłek prowadzona była w 2020 roku na 6,2 tys. ha. Przy czym obserwowana jest długookresowa tendencja spadkowa w areale upraw jabłoni w Niderlandach. W ostatnich 5 latach średniorocznie obserwowano spadek rzędu 3% areału upraw jabłoni. Według danych CBS w 2021 r. jabłonie uprawiane były na 5 947 hektarach, czyli na powierzchni znowu o 3% mniejszej niż przed rokiem, kontynuując spadek powierzchni upraw.

Produkcja jabłek w Niderlandach stanowi około 2% całej unijnej produkcji tych owoców. W 2020 roku, według danych Eurostat, w Niderlandach wyprodukowano 220 tys. t jabłek. W 2021 roku zbiory jabłek były o 14% wyższe niż w poprzednim sezonie. Według danych Eurostat, wszystkie jabłka produkowane w Niderlandach trafiają na rynek deserowy.

Brak jest danych statystycznych pozwalających dokładnie przeanalizować rozchody na tym rynku. Niemniej jednak szacuje się, że ok. 278 tys. ton (produkcja +import- eksport) jest do zagospodarowania w kraju i wszystkie te jabłka są zagospodarowywane na rynku jabłek deserowych.

Aktualne dane statystyczne na temat struktury uprawy poszczególnych odmian wskazują, że Elstar jest zdecydowanie najczęściej uprawianym jabłkiem z 40% udziałem w produkcji na rynku holenderskim. Oczekuje się, że w tym roku zebranych zostanie 101 tys. ton tej odmiany. To więcej niż w zeszłym roku, ale nie zostanie osiągnięta rekordowa wielkość zbiorów z 2019 r. To samo dotyczy drugiej najpopularniejszej holenderskiej odmiany, Mongole (w tym Jonagored). W 2021 roku przewiduje się zbiory na poziomie 56 tys. ton tej odmiany jabłek.

Brak jest dostępnych aktualnych danych statystycznych o produkcji ekologicznej jabłek w Niderlandach. Z ostatnich dostępnych danych Eurostat wynika, że w 2019 roku w Niderlandach wyprodukowano 7,8 tys. t jabłek w systemie ekologicznym, co stanowiło wtedy prawie 3% krajowej produkcji. Jednocześnie w ostatnich trzech latach obserwowany był mniej więcej stały udział produkcji ekologicznej jabłek który mieścił się w przedziale między 2- 2,3% produkcji krajowej. Według informacji od holenderskiej organizacji sadowników (NFO – Holenderska Organizacja Uprawy owoców) udział jabłek ekologicznych będzie stopniowo zwiększany. Na bazie dostępnej wiedzy rynkowej szacuje się, że udział produkcji jabłek ekologicznych 2020 roku wzrósł do 4,5%, a w 2021 roku prawdopodobnie do około 5% udziału w rynku jabłek z produkcji krajowej.

Ze względu na brak dostępnych danych statystycznych szacuje się, że udział produkcji jabłek bez pozostałości jest na poziomie około 5% wolumenu produkowanych w Niderlandach jabłek, a więc wynosi około 10,5 tys. t. Jednocześnie należy zauważyć, że znaczne ilości tego typu jabłek są do Niderlandów importowane z innych krajów. Brak jest również informacji o dokładnej wielkości rynku w zakresie produkcji odmian klubowych jabłek w Holandii. Z informacji rynkowych wynika, że jest to najbardziej dynamicznie rozwijająca się część Holenderskiej produkcji jabłek w ostatnich 5 latach. W oparciu o te doniesienia oraz informacje z rynku szacuje się, że odmiany klubowe w Niderlandach stanowią obecnie około 5% krajowego rynku świeżych jabłek. Oznaczałoby to, że około 10,5 tys. ton jest produkowane jako odmiany klubowe.

Produkcja krajowa nie zaspokaja potrzeb rynku Holenderskiego. Dlatego też Niderlandy są 6. największym importerem świeżych jabłek na świecie, importując około 3,1% całego światowego importu świeżych jabłek i 2. największym w Unii Europejskiej. Według danych COMTRADE w pandemicznym 2020 roku Niderlandy zaimportowały ponad 216,6 tys. t jabłek i jednocześnie wyeksportowały 196,4 tys. t świeżych jabłek. Jednocześnie w ostatnich 5 latach import średniorocznie wzrósł o 1,7%, a eksport tylko o 0,17%, tak że negatywny bilans handlu zagranicznego pogłębił się, a zapotrzebowanie na importowane jabłka w Niderlandach nieustannie rośnie.

Jabłka do Niderlandów importowane są głównie z Unii Europejskiej (ok 67% całego importu). Głównymi dostawcami są Francja i Belgia (po 17% wartości całego importu) oraz Niemcy (13% wartości importu). Dopiero na 4 miejscu plasują się Włochy (ponad 11% importu). W ujęciu ilościowym Polska jest na 5 miejscu wśród dostawców świeżych jabłek do Niderlandów, dostarczając około 3,8% importu, to jest trochę ponad 17,5 tys. ton świeżych jabłek.

Jednocześnie Niderlandy eksportują znaczne ilości jabłek również w ramach reeksportu. Większość eksportowanych jabłek 92,6% trafia na rynek europejski, głównie do Niemiec (48%), Belgii (15%), Francji (5%). 4,5% eksportu trafia do Wielkiej Brytanii, a 4% procent eksportu świeżych jabłek z Niderlandów trafia do Polski. Niestety w oficjalnych danych handlowych nie ma informacji wskazujących jakiego typu produkcji jabłka (ekologiczne, bez pozostałości, odmiany klubowe) i w jakim wolumenie są eksportowane.

Bazując na przytoczonych wcześniej wyliczeniach własnych, podaży krajowej i oficjalnych danych statystycznych populacji kraju, uwzględniającej obywateli w wieku powyżej 1 roku życia (17,2 mln osób), deserowe spożycie jabłek w Niderlandach jest na bardzo wysokim poziomie i wynosi ponad 16 kg na osobę na rok. W ciągu ostatnich 5 lat obserwowany jest ponad 7% średnioroczny trend spadkowy. Przyjmując, że jedno jabłko ma 160 g to statystyczny Holender zjada prawie 100 jabłek rocznie. W spożyciu znaczną ilość stanowią jabłka z produkcji konwencjonalnej, których statystyczny Holender spożywa ok. 13 kg/os/rok to ponad 41 sztuki na rok. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, ile jabłek jest sprzedawanych bez pozostałości środków ochrony roślin. Zakładając, że około 5% produkcji jabłek jest produkcją bez pozostałości środków ochrony roślin, można przyjąć, że statystyczny Holender w ciągu roku spożywa ponad 0,77 kg/os/rok, co daje prawie 5 jabłek bez pozostałości środków ochrony roślin na osobę. Wyliczając, ile jabłek z certyfikatem produkcji ekologicznej spożywa się w Niderlandach nie należy opierać się tylko na poziomie produkcji krajowej, ale też uwzględniać import. Poziom spożycia krajowych owoców jest niski ze względu na mały udział produkcji ekologicznej jabłek w Niderlandach. Niemniej jednak, na-leży wziąć pod uwagę, że znaczne ilości tego typu jabłek są importowane. Dlatego też zakładamy, że statystyczny Holender w ciągu roku spożywa trochę ponad 1,5 kg jabłek z ekologicznej produkcji, co w przeliczeniu na sztuki daje ponad 4 sztuki na osobę na rok. Poziom konsumpcji odmian klubowych jabłek na podstawie wyliczeń struktury produkcji krajowej wynosi około 1,5 kg na osobę na rok, co daje prawie 9 sztuk jabłek. Jednocześnie bardzo dużo odmian klubowych, jest sprowadzanych z innych krajów, a więc poziom konsumpcji jabłek odmian klubowych prawdopodobne jest zdecydowanie wyższy niż wynikałoby to tylko ze struktury produkcji krajowej. Dlatego też szacuje się, że całkowity poziom spożycia odmian klubowych w Niderlandach (uwzględniając import) może wynosić około 2 -3 kg na osobę rocznie, co daje około 15-20 sztuk jabłek. Jednocześnie należy podkreślić, że udział jabłek klubowych w strukturze spożycia w Niderlandach dynamicznie rośnie z roku na rok pod wpływem silnego oddziaływania akcji marketingowych i ugruntowania się w holenderskich konsumentach przekonania, że tego typu jabłka są smaczne i zdrowe oraz gwarantują wyjątkowe przeżycia smakowe.

Według danych Eurostat średnia cena jabłek produkcji konwencjonalnej w 2020 roku w Niderlandach wyniosła 0,73 EUR/kg. Jednocześnie była to cena o 19% wyż-sza niż w roku poprzednim. W ujęciu długookresowym przez ostatnie 5 lat cena zakupu jabłek od producenta, średniorocznie rosła o ponad 8%, przy czym nie był to stały wzrost tylko występowały silne wahania cen skorelowane z poziomem krajowych zbiorów jak i dostępności jabłek na rynku europejskim. Niestety brak jest oficjalnych danych o kształtowaniu się cen producenta za jabłka z produkcji ekologicznej, odmian klubowych czy dla jabłek wyprodukowanych bez pozostałości środków ochrony roślin. Niemniej jednak, analizując informacje rynkowe szacuje się, że jabłka bez pozostałości środków ochrony roślin są kupowane od producentów średnio o 5 % drożej niż konwencjonalne. Jabłka z uprawy ekologicznej w Niderlandach są sprzedawane przez producentów o około 40% drożej od konwencjonalnych. Najwyższe ceny obserwowane są w sprzedaży odmian jabłek klubowych o ugruntowanej i wypromowanej pozycji na rynku. Jabłka znanych odmian klubowych potrafią być średnio nawet 3 razy droższe od konwencjonalnych.

Reasumując, holenderski rynek obrotu jabłkami, tak jak i wiele innych rynków rolnych w Niderlandach, jest nastawiony na handel zagraniczny świeżymi jabłkami, w tym w znaczącej części na reeksport. Konsument holenderski oczekuje wysokiej jakości i tego typu produkty, w tym jabłka, są poszukiwane na rynku niderlandzkim. Dzięki szerokim akcjom promującym zdrowe nawyki żywieniowe oraz właściwości odżywcze jabłek, konsument niderlandzki jest skłonny kupować duże ilości jabłek deserowych. Niemniej jednak oczekuje, że będzie mógł zakupić jabłko ładnie wyglądające i smaczne lub będzie miał pewność, że przy produkcji jabłek przestrzegano zasad pro środowiskowych. Zwiększenie udziału w produkcji jabłek o wyjątkowych walorach tj. posiadających certyfikat produkcji ekologicznej czy produkcja odmian klubowych jest odpowiedzią na obecne potrzeby konsumenta. Większa dostępność tego typu asortymentu powinna zaś stymulować wzrost spożycia jabłek na rynku niderlandzkim, jednocześnie ze względu na swoją specyfikę kulturową i historyczną rynek ten pozostanie rynkiem handlowym dla jabłek. To znaczy, że duże ilości jabłek będą przez Holendrów nabywane i eksportowane do innych krajów, niemniej jednak również w tym handlu zagranicznym będą coraz większą rolę grały odmiany klubowe jabłka, ekologiczne i jabłka bez pozostałości, ponieważ są one pożądane przez konsumentów w krajach, do których Holendrzy eksportują jabłka.