Dlaczego jabłka nie wybarwiają się odpowiednio? Część II  

Rynek owoców deserowych, zwłaszcza tych przeznaczonych na eksport, stawia przed sadownikami wysokie wymagania w produkcji. Ostateczny klient / konsument zazwyczaj „kupuje oczami” i dlatego trzeba dostarczyć mu jabłka, „z sadu na stół”, jak najwyższej jakości. Właściwe wybarwienie – kolor jest jedną z najważniejszych cech (oprócz wielkości, kształtu, braku ordzawień / gładkości skórki) określających wysoką jakość owoców. W pierwszej kolejności i najchętniej wybierane oraz kupowane są zazwyczaj jabłka odmian o czerwonym zabarwieniu na tle zielonej skórki niż odmiany słabiej wybarwione lub odmiany całkiem zielone. Ogólnie przyjęło się, że czerwone wybarwienie skórki jabłek kojarzy się z lepszym smakiem, aromatem i ogólną zdrowotnością owoców.

Jeżeli mówimy o wybarwieniu owoców, to ważna jest powierzchnia tzw. rumieńca, a także odcień oraz intensywność i jednorodność zabarwienia. Mniej lub bardziej rozległy rumieniec maskuje właśnie barwę zasadniczą skórki u większości odmian jabłek. Cechami dokładnie określającymi rumieniec na jabłku jest: barwa, rodzaj i wielkość.

Jabłka odm. Gala Must traktowane programem wspomagającym wybarwianie się (a)

i bez programu (b) - doświadczenia 2020

Zabiegi agrotechniczne

Wiele zabiegów agrotechnicznych może wspomóc tworzenie się rumieńca na jabłkach. Z najistotniejszych można wymienić: nawożenie doglebowe, nawożenie poza korzeniowe (dolistne), stosowanie biostymulatorów i regulatorów wzrostu roślin, zraszanie nadkoronowe, prowadzenie sadu (cięcie letnie), cięcie korzeni oraz przerzedzanie zawiązków.

• nawożenie doglebowe

W zależności od zasobności składników pokarmowych i uprawianych odmian drzewa trzeba odżywiać doglebowo nawozami NPK z mikroelementami stosując dawki dzielone. Należy pamiętać, że nadmierne nawożenie azotem (N) ogranicza w znacznej mierze wybarwienie owoców a także obniża ich zdolność przechowalniczą. Na odmiany drobnoowocowe i „potasolubne” (np. ‘GALA’) dobrze jest wysiać w pasy herbicydowe saletrę potasową / azotan potasu (100-120 kg/ha) na ok. 6 tygodni przed zbiorami.

Gala Must - po lewej po COLORADO, po prawej bez (kontrola) - 20.09.2023

• nawożenie dolistne

Przed zbiorami, najlepiej na ok. 5-4 tygodni przed, należy uruchomić program dolistnego nawożenia stymulującego wybarwianie się jabłek, zwłaszcza odmian słabo kolorujących. Od tego czasu dokarmiamy drzewa produktami zawierającymi dużą ilość fosforu (P). Zabieg należy powtórzyć na ok. 2 tygodnie przed zbiorem owoców. Fosfor (P) jest odpowiedzialny za wyrównywanie, przyśpieszanie oraz poprawę wybarwienia owoców. W przypadku jego niedoboru jabłka nie wybarwiają się dostatecznie. Należy pamiętać o zachowaniu ok. 3-5 dniowego odstępu od wcześniejszego stosowania produktów zawierających wapń (Ca). Następnie na ok. 4-3 tygodnie należy podać drzewom poza korzeniowo potas (K), najlepiej w produktach z jego dużą zawartością.  Można również stosować gotowe nawozy dolistne fosforowo-potasowe (PK). Potas (K) musi być również zastosowany w kilkudniowym interwale (3-5 dni) od aplikacji nawozów wapniowych. Dokarmianie potasem ponownie wykonujemy na ok. 3-2 tygodnie przed zbiorem. Potas (K) wpływa głównie na zawartość cukrów w owocach (Brix) czyli odpowiada (obok fosforu - P) za ich prawidłowe wybarwienie, poprawia ich ogólny smak, a także odpowiada za transport składników pokarmowych. Niedobór potasu (K) objawia się gorszym wybarwieniem owoców, które podatniejsze są na ordzawienia skórki. Trzeba również pamiętać, że nadmiar potasu (K) zakłóca pobieraniem wapnia (Ca) i  magnezu (Mg) a owoce krócej się przechowują i szybciej dojrzewają – zachwiany stosunek K:Ca. Wiele odmian jabłoni znacznie lepiej reaguje poprawą wybarwienia jabłek na dokarmianie fosforem (P) niż potasem (K). Dla odmian wcześniejszych, takich jak ‘GALA’ i jej sporty, najpierw należy dokarmiać dolistnie potasem (K), dalej fosforem (P) i na koniec znów potasem (K).  Warto również pamiętać o magnezie (Mg), który pośrednio wpływa na kształtowanie się rumieńca, bierze również udział w transporcie asymilatów a także wchodzi głównie w skład chlorofilu (fotosynteza). Na koniec lipca/początek sierpnia, dwukrotnie, powinniśmy zasilić drzewa dolistnie również manganem (Mn) w celu utrwalenia zielonej zasadniczej barwy skórki, ponieważ ostatnio popytem cieszą się jabłka z pięknym rumieńcem na tle właśnie zielonej skórki (a nie żółtej).

Wybarwienie odm. PINOVA po 2-krotnym użyciu COLORADO (13.10.2023r.)

Wybarwienie odm. PINOVA bez dodatkowej 2-krotnej stymulacji - KONTROLA (13.10.2023r)

• biostymulatory i regulatory wzrostu roślin

Wieloletnie doświadczenia i praktyka sadownicza potwierdza, że stosowanie biostymulatora roślinnego na bazie alg morskich Ascophyllum nodosum z dodatkiem manganu (Mn) i cynku (Zn) – np. produkt COLORADO - znacznie poprawa wybarwienie owoców poprzez stymulację syntezy odpowiedzialnych za nie barwników, dodatkowo odżywia dojrzewające owoce a także podwyższa zawartość cukrów w owocach (poprawa smaku). Biostymulator COLORADO należy użyć dwukrotnie – na ok. 4 i 2 tygodnie przed zbiorami, w dawce 5,0 l/ha. Znacznie lepszy rumieniec można również uzyskać, stosując na ok. 4-3 tygodnie regulator wzrostu roślin Topper 10 ST zawierający syntetyczną auksynę – trichlopyr. Jego główną zaletą jest hamowanie przedwczesnego opadania owoców przed zbiorami. Na zachodzie Europy w celu poprawy wybarwienia stosuje się regulator wzrostu zawierający etefon (0,2-0,25 l/ha) na ok.  6-5 tygodni przed zbiorami. Po aplikacji etefonu w komórkach owoców wzrasta stężenie hormonu roślinnego – etylenu.

Wybarwienie skórki odm. GALA NATALI z COLORADO - 06.09.2018

Wybarwienie skórki odm. GALA NATALI Kontrola - 06.09.2018

• zraszanie nadkoronowe

Podczas suchych i upalnych letnich dni (temperatura > 30°C) warto użyć w sadzie (tam gdzie jest) zraszanie nadkoronowe, które obniża temperaturę dojrzewających jabłek o ok. 5°C. Parująca woda chłodzi jabłka, co właśnie sprzyja syntezie czerwonych barwników skórki.

• prowadzenie sadu – cięcie

Wybarwianiu się jabłek sprzyja również (zależnie od siły wzrostu pędów po zabiegu retardantem) zimowe cięcie i formowanie korony drzew oraz ciecie letnie. Tego ostatniego nie należy przeprowadzać zbyt wcześnie, ponieważ odsłonięte  w ten sposób owoce, przy wysokich temperaturach, będą narażone na pojawienie się na nich poparzeń słonecznych. Nieusunięte pędy, tzw. wilki zasłaniają jabłka powodując ich znacznie słabsze wybarwianie się.

Zbyt wczesne cięcie letnie odsłoniło jabłka - objawy poparzeń słonecznych

• cięcie korzeni / przerzedzanie zawiązków

Lepiej wybarwione jabłko uzyskuje się także po zabiegach: cięcia korzeni czy chemicznego przerzedzania zawiązków.

Prawidłowo wybarwione jabłka odm. Idared po wcześniejszym zabiegu przerzedzania zawiązków

Tomasz Sikora – Doradca Techniczny ProNutiva -  Drzewa Owocowe, UPL Polska