Ukraina nowym liderem w eksporcie mrożonych malin?

Według analiz EastFruit, rok 2024 przyniósł znaczącą zmianę na światowym rynku mrożonych malin – Ukraina wyprzedziła Polskę i Serbię, stając się liderem w eksporcie netto. Jeszcze dekadę temu Ukraina była marginalnym eksporterem tych owoców, a teraz osiągnęła historyczny sukces, który ma bezpośrednie implikacje dla polskiego sektora malinowego.

W 2024 roku ukraiński eksport mrożonych malin osiągnął rekordowe 65 000 ton, co oznacza 34% wzrost w ciągu jednego roku. W tym samym czasie, w ciągu ostatnich trzech sezonów, ukraiński eksport ponad dwukrotnie się zwiększył, podczas gdy eksport z Polski odnotował 24% spadek. Serbia, choć w 2024 roku wyeksportowała brutto więcej (67 700 ton) niż Ukraina (65 100 ton), po uwzględnieniu importu do reeksportu, jej eksport netto wyniósł 63 000 ton, co jest wynikiem gorszym od Ukrainy.

Szczególnie istotne dla polskich producentów jest fakt, że Polska w dużym stopniu opiera się na imporcie malin, zwłaszcza z Ukrainy. Importowane maliny stanowią obecnie ponad 52% całkowitego wolumenu eksportu z Polski, a większość z nich pochodzi właśnie z Ukrainy. W efekcie, niemal połowa mrożonych malin eksportowanych z Polski to w rzeczywistości ukraiński produkt. Ta tańsza ukraińska produkcja pozwoliła Polsce utrzymać pewną konkurencyjność na rynkach globalnych. Jednak w ujęciu eksportu netto, Ukraina wyeksportowała w 2024 roku czterokrotnie więcej mrożonych malin niż Polska (65 000 ton w porównaniu do 16 000 ton).

Andrij Jarmak, ekonomista z Centrum Inwestycyjnego FAO, zwraca uwagę na kluczowy aspekt strategii Ukrainy: dywersyfikację rynków eksportowych oraz inwestycje w jakość i przetwórstwo pozbiorowe. Obecnie wielu ukraińskich producentów eksportuje surowiec do Polski, gdzie jest on przetwarzany i reeksportowany, a wartość dodana pozostaje w Polsce. Jednakże, dzięki blokadom granic przez polskich rolników protestujących przeciwko importowi z Ukrainy, ukraińscy eksporterzy zaczęli aktywnie poszukiwać nowych rynków zbytu.

Ta dywersyfikacja według ukrainskiego źródła przynosi efekty. W latach 2022-2024 udział Polski w ukraińskim eksporcie malin spadł z 63% do 35%. Jednocześnie ponad dwukrotnie wzrósł udział kluczowych rynków takich jak Niemcy, Czechy, Austria i Francja w bezpośrednim eksporcie z Ukrainy, osiągając 48%. Ukraina skutecznie zdobywa udziały rynkowe kosztem Polski, co jest możliwe dzięki poprawie jakości i przetwórstwa.

W ciągu ostatnich trzech lat ukraiński eksport do Niemiec wzrósł 4,5-krotnie, do Czech 4,2-krotnie, do Austrii aż 33-krotnie, a do Francji dwukrotnie. W 2024 roku Ukraina po raz pierwszy wyeksportowała ponad 2 000 ton do Belgii, Włoch i na Litwę. Co więcej, Ukraina dynamicznie zwiększa swoją obecność na bardziej lukratywnych rynkach Kanady i Stanów Zjednoczonych, gdzie często wyprzedza polskich konkurentów pod względem wolumenu eksportu. Nawet nietypowe kierunki, takie jak Argentyna i Arabia Saudyjska, stały się odbiorcami ukraińskich mrożonych malin.

Analitycy EastFruit prognozują, że w związku z wysokimi cenami malin w poprzednim sezonie, Ukraina ustanowi nowe rekordy eksportu w roku 2025 i sezonie 2025/26, umacniając swoją pozycję lidera i potencjalnie wyprzedzając Serbię nawet pod względem eksportu brutto już w 2025 roku.