Profesor Makosz: Główne przyczyny niskich cen skupu naszych jabłek w 2016 roku
W roku 2016 ceny skupu były najniższe od wielu lat. Cena skupu za jabłka deserowe dobrej jakości odmian jednokolorowych wahała się od 1.20 do 1.54 zł/kg, a odmian dwukolorowych od 0.65 do 0.90 zł/kg. A za jabłka gorszej jakości niższe o 40 do 50 %.
Moim zdaniem najważniejsza przyczyna, to bardzo wysoka nadwyżka nad potrzebami jabłek deserowych. Potrzeby wynoszą 1.8 mln ton, a zbiory 4.0 mln ton. Około 2.2 mln ton przerabia się na przetwory, głównie na sok zagęszczony, z ceną skupu jabłek 0.20 - 0.25 zł/kg. Tak wysoki udział jabłek przemysłowych z niskimi cenami, ma wpływ na poziom cen jabłek deserowych .
Przy aktualnych kosztach produkcji i cenach skupu za maksymalną granicę opłacalnego zagospodarowania wszystkich jabłek uważam 3.0 do najwyżej 3.5 mln ton. Od dwóch lat mamy rekordowe zbiory jabłek, około 4.0 mln ton. Mimo tego ciągle powiększamy powierzchnię sadów o nowe nasadzenia. Za kilka lat zbiory przekroczą 4.5 mln ton przy niespodziewanym wzroście potrzeb. Wpłynie to na dalsze obniżenie cen skupu. Także w produkcji jabłek działa prawo podaży i popytu. Czas zastanowić się nad tak wysoką produkcją jabłek, przynosząca straty wielu producentom. Każde podwyższenie produkcji wpłynie na znaczące obniżenie cen skupu wszystkich jabłek.
Bardzo duży wpływ na niskie ceny skupu naszych jabłek ma ich jakość. Około 80 % jest niskiej jakości, czyli poniżej 6.5 cm średnicy,s łabo wybarwione i z miękkim miąższem. Cena za takie jabłka jest co najmniej o połowę niższa od ceny jabłek wysokiej jakości. Warto podkreślić, że nie od dziś są istotnie niższe ceny za jabłka niskiej jakości. Były i są niższe o około 50 % od ceny jabłek wysokiej jakości. W najbliższych latach mogą być problemy ze zbytem takich jabłek. Podkreślam, opłacalność produkcji jabłek jest, a tym bardziej będzie, ściśle zależna o ich jakości, niezależnie od odmiany. Od udziału w plonie jabłek niskiej jakości zależy dochodowość produkcji. Jeśli chcemy uzyskać opłacalne ceny skupu i wysoką dochodowość, trzeba skutecznie podnieść poziom jakości produkowanych jabłek. W przeciwnym wypadku trzeba się spodziewać poważnych problemów w swojej produkcji jabłek. A w naszych warunkach glebowo - klimatycznych na dużym obszarze naszego kraju są możliwości do produkcji jabłek bardzo wysokiej jakości. Trzeba mieć odpowiedni sad i skutecznie stosować znane zabiegi podnoszące jakość jabłek.
Kolejna przyczyna niskich cen skupu to skromny udział jabłek odmian jednokolorowych. Udział takich jabłek w produkcji wynosi zaledwie 25 - 30 %.W naszych zapasach jabłek w dniu 31 grudnia 2016 roku udział odmian jednokolorowych wyniósł około 25 %, we Włoszech 80 %, a w USA 75 %. W krajach zachodniej Europy i w Polsce ceny skupu jabłek odmian jednokolorowych są wyższe co najmniej o 100 % od jabłek odmian dwukolorowych. W najbliższej przyszłości nieopłacalna będzie produkcja większości odmian dwukolorowych. Przez zwiększenie produkcji odmian jednokolorowych można istotnie podnieść poziom cen skupu i opłacalność produkcji jabłek.
Na poziom cen skupu duże znaczenie miało rosyjskie embargo na nasze jabłka. W związku z tym w kraju zostały duże ilości jabłek niższej jakości, z wielką przewagą odmian dwukolorowych, za które ceny były bardzo niskie, nieopłacalne dla wielu producentów. Skutki embarga jeszcze są odczuwalne w kraju i w kilku krajach zachodniej Europy. Sytuacja powoli normalnieje. Mimo embarga eksportujemy około 1.0 mln ton, z możliwościami do 1.2 mln ton, podobnie jak przed embargiem.
Problemu niskich cen skupu jabłek nie rozwiązał program: "Darmowe wycofanie jabłek z rynku". Owszem jabłka rozdawano bezpłatnie, ale wszystkie zostały na krajowym rynku. Wycofanie jabłek z rynku jest skutecznym i potrzebnym sposobem na podwyższenie cen skupu, np. na produkcję biogazu, alkoholu albo bezpłatnie do produkcji różnych przetworów.
Nie mały wpływ na poziom cen skupu jabłek ma " polsko - polska " konkurencja, która dobrze działa, zarówno między grupami i organizacjami producentów oraz między pojedynczymi producentami jabłek. Sądzę, że dopiero pogarszające się warunki ekonomiczne mogą złagodzić ten problem.
Wyższe ceny można uzyskać w indywidualnej sprzedaży jabłek w gospodarstwie, na targowisku w małych i dużych sklepach. Około 50 % spożywanych jabłek w kraju. Także przy indywidualnym eksporcie ceny są wyższe. Ale do tego trzeba mieć większą ilość jabłek bardzo dobrej jakości, własną chłodnię i opakowania oraz czas i problemy ze zbytem jabłek.
W 2016 roku także w krajach zachodniej Europy były niskie ceny skupu jabłek. Za jabłka wysokiej jakości odmian jednokolorowych ceny skupu utrzymywały się w granicach 0.40 - 0.55 eur/kg, dwukolorowych 0.20 - 0.30 eur/kg a przemysłowych 9 - 12 eurocent/kg. Przy plonie 60 ton/ha same całkowite koszty produkcji ( bez przechowania ) wahały się od 0.35 d0 0.40 eur/kg.
Wielu producentów jabłek już ma poważne problemy ekonomiczne. A będą większe, jeśli nie zmniejszymy zbiorów jabłek. Konieczne jest znaczące zmniejszenie zbiorów jabłek niskiej jakości a powiększenie wysokiej jakości. Inne podstawowe warunki to szybka poprawa jakości jabłek i zwiększenie udziału odmian jednokolorowych. Tylko w sadach z plonami powyżej 50 ton hektara z udziałem co najmniej 60 - 70 % wysokiej jakości i z duża przewagą odmian akceptowanych na rynku międzynarodowym, będzie satysfakcjonująca dochodowość.
Jakich cen skupu jabłek można się spodziewać w tym roku? Wydaje się, że będą nieco wyższe niż w roku ubiegłym. Niższe są zapasy jabłek. W dniu 31 grudnia 2015 roku wyniosły w Unii Europejskiej 4.3 mln ton, w 2016 roku 4.0 mln ton, w Polsce odpowiednio 1.3 i 1.2 mln ton. Większy jest popyt na nasze jabłka w kraju i zagranicą. W ubiegłorocznych zbiorach jabłek lepsza była jakość i nieco większy udział odmian jednokolorowych. Tylko w jakim procencie pokryją całkowite koszty produkcji, trudno dziś przewidzieć…
Obserwuj nas w Google News
