Rynek jabłek w Szwajcarii

Związek Sadowników RP 09 marzec 2022

Areał wykorzystywany w Szwajcarii pod uprawy jabłek uległ zmniejszeniu w ciągu ostatnich dwóch dekad. W 2002 r. jabłka uprawiano na 4,47 tys. ha, natomiast według danych za 2020 r. powierzchnia uprawy jabłek w Szwajcarii wyniosła o około 1/5 mniej i zajmuje 3,66 tys. ha. Według Swiss Fruit Association Schweizer Obstverband zbiory jabłek w 2021 r. wyniosą 120,09 tys. t, czyli o 14% niższe niż rok wcześniej. Za to w poprzednich 5 latach produkcja jabłek w Szwajcarii wzrosła średnio rocznie o 0,7%. Według doniesień z rynku ilość jabłek na drzewach jest nieco większa, a rozmiary owoców delikatnie mniejsze, co przekładać będzie się na prawie identyczny plon jabłek jak w 2020.

Od 2018 roku można zaobserwować spadkowy trend w produkcji jabłek w Szwajcarii. Według danych statystycznych Eurostat, Szwajcaria to kraj, w którym nie produkuje się jabłek do przetwórstwa, tak więc cały wolumen krajowych zbiorów kierowany jest na rynek deserowy.

Brak jest danych statystycznych pozwalających szczegółowo przeanalizować rozchody na tym rynku. Niemniej jednak szacuje się, że ok. 150 w tys. ton (produkcja import eksport) jabłek deserowych jest do zagospodarowania na rynku krajowym.

Rodzima produkcja jabłek w Szwajcarii nie jest wystarczająca do zaspokojenia potrzeb rynku, dlatego kraj ten jest znaczącym importerem świeżych jabłek. Według danych COMTRADE w 2020 roku zaimportowała ponad 14 tys. t jabłek, to jest o 107% więcej niż rok wcześniej, po spadkowym imporcie w 2019 roku. Jednocześnie analizując dane o imporcie w ujęciu pięcioletnim można powiedzieć, że obserwowany jest prawie 5% wzrost wolumenu importu świeżych jabłek do Szwajcarii. W tym samym czasie obserwowano ponad 15% spadek eksportu świeżych jabłek ze Szwajcarii w okresie ostatnich 5 lat oraz ponad 50% spadek eksportu w 2020 roku, do poziomu 1,8 tys. ton.

Na podstawie danych FOAG (The Federal Office for Agriculture) można przeanalizować rozwój powierzchni najpopularniejszych odmian jabłek uprawianych w Szwajcarii. Zgodnie z tymi danymi, jabłka odmiany Gala uprawiano w 2002 roku na powierzchni 549 ha, która w kolejnych latach znacznie wzrosła osiągając 876 ha (+60%). Natomiast uprawa odmiany Golden Delicious gwałtownie spadła z 1144 ha (2002) do obecnych 361 ha (-68%). Za tymi odmianami w rankingu plasuje się jabłko odmiany Braeburn, które z 323 ha bieżącej uprawy wyparło odmianę Jonagold z trzeciego miejsca wśród najczęściej uprawianych odmian.

Odmiany Braeburn i Topaz nie uległy długotrwałemu spadkowemu trendowi, który dotknął wiele innych odmian, tj. Jonagold, Boskoop, Gravensteiner, Maigold, Idared i Glockenapfel. Wbrew występującemu trendowi spadkowemu wielu odmian jabłek w produkcji, obecnie intensywnie rozwija się produkcja odmian: Scifresh, Milwa i Cripps Pink, ponieważ są one sprzedawane jako odmiany klubowe pod markami Jazz®, Diwa® i Pink Lady®. Obserwowany jest również wzrost uprawy odmiany Rewena, areał której zwiększył się z 5,5 ha (2019) do 94,9 ha (2020).

Jabłko było od dawna i jest obecnie najpopularniejszym owocem w Szwajcarii. W spożyciu wyprzedza nawet banany oraz inne krajowe owoce . Bazując na przytoczonych wcześniej wyliczeniach własnych podaży krajowej i oficjalnych danych statystycznych populacji kraju uwzględniającej obywateli powyżej 1 roku życia (ok 10, 2 mln osób), deserowe spożycia jabłek w Szwajcarii jest bardzo wysokie i przekracza 17,7 kg na osobę w ciągu roku. Jeżeli chodzi o konsumpcję świeżych jabłek w Szwajcarii przez ostatnie 5 lat obserwowany jest ponad 0,06% średnioroczny trend wzrostowy, W spożyciu znaczną ilość stanowią jabłka z produkcji konwencjonalnej, których statystyczny Szwajcar spożywa ok. 13,08 kg/os/rok, czyli przyjmując, że jedno jabłko ma 160 g to stanowi to ponad 81 sztuk na rok. Trudno jest jednoznacznie stwierdzić, ile jabłek jest sprzedawanych bez pozostałości środków ochrony roślin. Szwajcaria jest rynkiem bardzo dojrzałym, jeżeli chodzi o badanie pozostałości środków ochrony roślin w produktach rolnych i z rozmów z uczestnikami rynku wynika, że nawet połowa produkcji konwencjonalnej jest de facto produkcją bez pozostałości. Jabłek z certyfikatem produkcji ekologicznej spożywa się prawie 3 kg na osobę na rok, co w przeliczeniu na sztuki daje około 18 szt. Jest to naprawdę imponujący wynik.

Również poziom konsumpcji odmian klubowych jabłek w Szwajcarii jest wysoki i wynosi około 1,5 kg na osobę na rok, co daje około 9 sztuk jabłek. Można powiedzieć, że rynek szwajcarski jest rynkiem bardzo dojrzałym w zakresie współczesnych obowiązujących trendów konsumenckich.

Ocena struktury produkcji jabłek w Szwajcarii jest bardzo trudna, ze względu na brak źródłowych danych statystycznych, w tym danych dotyczących produkcji i upraw jabłek ekologicznych. Na podstawie danych z opracowania „World of organic agriculture statistics and emerging trands 2021” ze źródeł Federalnego Biura Statystyczne-go (BfS) można oszacować udział produkcji ekologicznych jabłek w całkowitej produkcji w Szwajcarii. Z dostępnych danych oraz informacji rynkowych wynika, że w 2019 roku udział produkcji jabłek ekologicznych w całkowitej produkcji jabłek w Szwajcarii kształtował się na poziomie około 14%, przy czym prawdopodobny jest dalszy wzrost produkcji tego typu. Szwajcaria jest jednym z największych importerów produktów ekologicznych w Europie i charakteryzuje się największą konsumpcją na osobę świeżych ekologicznych owoców i warzyw. Z raportu BioSuisse wynika, że w 2020 roku już prawie 18,5% wszystkich owoców sprzedawanych w Szwajcarii miało oznaczenie produkcji ekologicznej.

Ze względu na brak oficjalnych notowań, ustalenie poziomu cen płaconych za jabłka producentom w Szwajcarii jest bardzo trudne. Bazując na danych FAO po przeliczeniu ich na EURO, można stwierdzić, że ceny świeżych jabłek oferowane producentom w Szwajcarii są jednymi z najwyższych w Europie. Z ostatnich dostępnych danych FAO wynika, że w 2019 roku średnia cena jabłek to 0,96 EUR/kg. Zakładając na podstawie doniesień rynkowych, że cena w 2020 roku wzrosła o około 25%, daje to cenę skupu od producenta na poziomie 1,20 EUR/kg. Oznaczałoby to, że średnio w ostatnich 5 latach, ceny ofertowe dla producentów jabłek konwencjonalnych w Szwajcarii wzrosły o ponad 6% średniorocznie.

Na temat cen detalicznych jest więcej informacji. Średnia cena detaliczna osiągnięta przez odmiany Gala, Braeburn, Boskoop i Gravensteiner które zajmują średnią półkę cenową, to około 3,50 CHF/kg. Golden Delicious ma nieco niższą cenę, około 3,20 CHF/kg, podobnie jak Jonagold sprzedawany za 2,20 CHF/kg. Jabłka o wyższej średniej cenie to popularny w segmencie ekologicznym Topaz oraz odmiany Scifresh/Jazz®, Milwa/Diwa® i Cripps Pink/ Pink Lady®. W przypadku jabłek Milwa znaczącą sprzedaż zaobserwowano wyłącznie pod marką Diwa®. Brak jest oficjalnych informacji o cenach ofertowych za odmiany klubowe. Natomiast, analizując dane rynkowe, doniesienia i informacje, można zakładać, że odmiany klubowe są sprzedawane 2,5 do 3 razy drożej od konwencjonalnych. Dlatego też bardzo niewiele jabłek sprzedawano w Szwajcarii bez użycia nazwy klubowej, tj. jako Scifresh (0,3%) i Cripps Pink (3,4%).

Obserwowany jest w ostatnich latach wyraźny wzrost cen oferowanych za jabłka odmiany Topaz. Wynika to z faktu, że w ciągu ostatniej dekady udział produkcji ekologicznej odmiany Topaz znacznie wzrósł. Jabłka Topaz z certyfikatem ekologicznym są sprzedawane o 65-90% drożej od konwencjonalnych. Producenci zauważając ten trend w ciągu ostatnich lat, postanowili przestawić swoją produkcję i obecnie większość jabłek odmiany Topaz kierowanych do sprzedaży detalicznej jest certyfikowana jako ekologiczne.

Brak jest oficjalnych informacji źródłowych o udziale w rynku jabłek produkowanych bez pozostałości środków ochrony roślin. Jednocześnie wiele podmiotów handlowych w swoich umowach z dostawcami zawiera wymagania dotyczące produkcji jabłek bez pozostałości środków ochrony roślin. Wymaganie takie staje się w Szwajcarii standardem. Dlatego też ceny ofertowe za tego typu jabłka nie są znacznie wyższe od cen oferowanych za jabłka produkowane w systemie konwencjonalnym i szacuje się, że są około 2% wyżej wyceniane od tych pierwszych.

Podsumowując, rynek szwajcarski jest rynkiem „silnie importowym”, ale ukierunkowanym na sprowadzanie jabłek najwyższej jakości. Szwajcarski konsument zwraca dużą uwagę i chętnie wybiera jabłka o wysokich walorach estetycznych, smakowych, jakościowych i pro środowiskowych. Dlatego też w jego diecie znajdują się znaczne ilości odmian klubowych oraz jabłek z produkcji ekologicznej. Jednocześnie dojrzałość tego rynku oznacza, że znaczna ilość jabłek sprzedawanych jako jabłka konwencjonalne ma potwierdzone parametry wskazujące, iż jest to jabłko bez pozostałości środków ochrony roślin czy nawozów. Z powodu silnego i ugruntowanego przyzwyczajenia konsumentów szwajcarskich do tego typu asortymentu, jak również dalszej jego promocji, widać że spożycie jabłek w Szwajcarii, mimo że jest dosyć wysokie jak na rynki europejskie, nadal systematycznie rośnie. Rynek szwajcarski jest bardzo dobrym przykładem, jak w krajach rozwiniętych będą się kształtować potrzeby konsumenckie i jednocześnie jak należy odpowiadać na te potrzeby, aby zwiększać konsumpcję jabłek.