Prawdziwa cena pracownika

Gdy rozmawiamy o pracy najemnej, to najczęściej zamykamy się w podawaniu stawek godzinowych. Dyskutujemy o ich spadkach, wzrostach (o tych drugich raczej częściej), o płacowych oczekiwaniach Ukraińców, o porzucaniu pracy za złotówkę podwyżki przez sąsiada itp. Cały czas tematem jest cena pracy.

Jednak poza ceną godziny pracy zatrudnianie ludzi wiąże się też z innymi kosztami, o których dość rzadko mówimy, ale one istnieją, są realne i niezbędne. Nie, nie mówię tutaj o kosztach ubezpieczenia pracownika w KRUS-ie. Mam na myśli wszystkie inne wydatki, jakie musimy ponieść, aby zatrudniać pracownika, a te są niemałe!

Do legendy przechodzą wartości zużycia prądu przez Ukraińców. Pewni plantatorzy borówki opowiadali mi, jak ich pracownicy podczas zbiorów potrafili włączyć grzejniki, aby pranie lepiej doschło – choć na dworze było 30 stopni w cieniu. W ogóle temat pożądanego przez Ukraińców ciepła jest wręcz legendarny. Prawie każdy pracodawca zżyma się na okropnie wysoką temperaturę w ich pomieszczeniach, pomieszaną z ultrawysoką wilgotnością oraz zapachem przepoconych ubrań. Do tego za nic w świecie nie wolno otworzyć okna, aby przewietrzyć pomieszczenie, bo będzie je trzeba ponownie nagrzewać.

Pracownikom dostęp do elektryczności zapewnić musimy, muszą też mieć bieżącą wodę czy nawet pralkę. No właśnie – pralka. Prawie każdy indagowany pracodawca opowiada, że pracownicy potrafią prać codziennie, do tego każdy osobno swoje rzeczy. Nawet jeśli ubrań jest zaledwie trzy sztuki, to i tak każdy będzie prał sam, bo każdy ma swoje pudełko proszku i potem mają problem z rozliczeniem się. Najlepszym rozwiązaniem jest więc pralka na monety – gdy każdy musi zapłacić za swoje pranie, wówczas nagle każdemu wystarcza jedno pranie na dwa tygodnie.

Tylko że to jest XXI wiek, a nie XIX, i my tym ludziom dostęp do pralki zapewnić musimy. Musimy więc ponieść koszt jej zakupu i eksploatacji przez naszych pracowników. Ludzie muszą też mieć możliwość umycia się – i tutaj również pracownicy potrafią dość swobodnie podchodzić do gospodarki wodą. Do tego musimy nabyć dla nich jakąś kuchnię, zlew i lodówkę, aby mogli sobie coś ugotować i przechować kupioną żywność. Wszystko to kosztuje – zarówno zakup tych sprzętów, jak i ich późniejsza eksploatacja.

Wyposażyć też trzeba pomieszczenia sypialniane – musimy mieć łóżka, jakieś szafki na odzież i rzeczy osobiste, kilka kompletów pościeli, kołder i poduszek. Pamiętam, jak 20 lat temu przyjeżdżający Ukraińcy spali po garażach, na łóżkach zrobionych z desek rzuconych na skrzynki. Dziś to jest zupełnie nierealne – pracownicy, którzy widzą takie warunki, zawracają na pięcie, wsiadają do busika i jadą dalej.

Na koniec jeszcze kwestia porządku i trwałości tego wszystkiego, co oni od nas dostają. Zatrudniając od wielu lat ludzi, mogę na palcach jednej ręki policzyć tych, którzy potrafili zostawić po sobie porządek i troszczyć się na co dzień o powierzony sprzęt. Zdecydowana większość nie szanuje niczego, bo są tu tylko na chwilę i zaraz wyjadą.

To nie jest zbiór pretensji wobec Ukraińców, tylko potrzeba ukazania, że koszt 18 zł/h to nie jest jedyny i prawdziwy koszt zatrudniania pracownika. Prawdziwe wartości są dużo wyższe, tylko umykają nam, bo nie wliczamy ich do bezpośrednich wypłat. Ale one są – i prędzej czy później musimy je ponieść.